Geeft Huitema varkensboeren de genadeklap? Onlangs verraste Huitema door voor het NAJK een pleidooi te houden voor herinvoering van de regulerende mineralenboekhouding ofwel Minas. De bemestingsnormen zijn te krap en moeten vervangen worden door verliesnormen. Invoering van Minas kan ernstige gevolgen hebben voor de mestafzet richting akkerbouw.
VVD en Landbouwschap
Binnen de VVD is sinds een paar jaar ineens heel veel kennis m.b.t. het mestdossier. Europarlementariër/melkveehouder Jan Huitema en Tweede Kamerlid Helma Lodders blaken van zelfvertrouwen en laten geen gelegenheid voorbij gaan om zich als redders van de veehouderij te profileren. De strijd tegen de kunstmestlobby loopt als een rode draad door de VVD acties heen.
De basis voor Minas werd gelegd in het beruchte Mestakkoord van 1993 tussen het Landbouwschap en de ministeries van LNV en VROM. Wat Landbouwschapsvoorzitter Mares presenteerde als een zwaar bevochten overwinning op de ministers bleek een enorme zeperd; m.i. de op een na grootste blunder van het Landbouwschap.
De overheid zal scherpe bemestingsnormen vervangen door scherpe verliesnormen
Wil een regulerende mineralenboekhouding voldoende sturend werken dan moeten er ook hoge heffingen gelegd worden op niet toelaatbare stikstof- en fosfaatoverschotten.
Verbijstering bij Cebeco-coöperaties
De directeuren van de grotere Cebeco-coöperaties kregen een college Mestakkoord en Minas. Op de “achterkant van een sigarendoos” werd een combinatie gemaakt van de beoogde fosfaatverliesnormen, heffingsbedragen en de fosfaatverliezen op goed begeleide melkveebedrijven in Noord Nederland. De uitkomst verbijsterde de vergadering. Zelfs vrij extensieve melkveebedrijven zouden vele duizenden euro’s aan heffingen moeten betalen of veel mest moeten afvoeren. Ineens bleek er een enorm mestoverschot in de melkveehouderij te ontstaan. Vooral bedrijven in Friesland waren de klos omdat daar de fosfaattoestanden vaak aan de lage kant waren. Toen ook nog voorgerekend werd dat in een eventueel bonus/malus systeem er boerengeld van noord naar zuid (hoge fosfaattoestanden als gevolg van jarenlang mest dumpen) zou stromen waren de rapen gaar.
Akkerbouw
De verwachting was dat de akkerbouw bij deze lage normen en hoge heffingen weinig of geen mest meer zou afnemen omdat de N en P verliezen uit mest altijd hoger zijn dan de verliezen uit kunstmest. Verder voorzag men zeer lucratieve illegale grensoverschrijdende kunstmesthandel, hoge analysekosten door de vele aan- en afvoerposten en veel administratieve rompslomp. De varkensboeren en hun voormannen hielden destijds geen rekening met de Minas-effecten bij de akkerbouwers en waren bezig zichzelf door de voet te schieten.
Geen voorstander Minas
Ondergetekende is om veel redenen nooit een voorstander geweest van Minas. Voor boeren die veel mest gebruiken, zijn bemestingsnormen beter dan verliesnormen:
• Boeren weten bij Minas pas achteraf waar ze uitkomen met de overschotten.
• Een akkerbouwer met verzopen aardappelen kan naast zijn opbrengstverlies, van de overheid nog een stevige heffing tegemoet zien omdat hij te weinig mineralen heeft afgevoerd.
• De Friese muizenboeren zouden daarentegen een probleem hebben met de hoge mineralen aanvoer omdat door de muizenschade veel extra ruwvoer moet worden aangekocht.
• Minas was een fraudegevoelig systeem. Fraudegevoeligheid gaat overigens ook een rol spelen bij de kringloopwijzer als er tegen elke kilo fosfaatproductie een fosfaatrecht staat van € 125,-. Hierbij zal het niet gaan om kunstmestfosfaat maar vooral gaan om fosfor in veevoeders.
Einde mineralenconcentraat ?
Als veehouderij is het niet verstandig om voor verliesnormen te kiezen omdat je afgerekend wordt op het zwakke punt van mest: aanzienlijk meer (stikstof)verliezen dan uit kunstmest. Een nieuw product zoals mineralenconcentraat (uitgezeefde varkensgier) , waarvoor de varkenshouders een EU kunstmesterkenning willen, wordt kansloos in een Minas-systeem omdat deze meststof alleen ammonium stikstof bevat en een hoge pH heeft. Dit leidt tot hoge ammoniakemissie. Vooral op grasland heeft mineralenconcentraat een lage stikstofwerking van maar 65 – 70%, zelfs bij emissie arme aanwending.
Bij knellende stikstof- en fosfaatbemestingsnormen gecombineerd met hoge overschotheffingen prijst mest zich al snel uit de markt. Vooral akkerbouwers worstelen met krappe stikstofbemestingsnormen en dalende fosfaattoestanden. De belangstelling voor rundveedrijfmest of dunne factie uit varkensmest zal bij Minas drastisch afnemen.
Minas en de Kringloopwijzer
Huitema gaat er kennelijk van uit dat het voor melkveehouders zinvol is om twee registratiesystemen naast elkaar te hebben. Los van het feit dat boeren dan knettergek worden van de administratieve rompslomp, kan het gebeuren dat de melkveehouder in Minas goed scoort als hij bijvoorbeeld veel mest afvoert, maar in de Kringloopwijzer onderuit gaat omdat het fosforgehalte in het ruwvoer hoog is.
Boekhouders zullen de actie van Huitema wel toejuichen en ook de kunstmestlobby ziet een verminderd mestgebruik in de Europese akkerbouw ongetwijfeld wel zitten.
Ir. Wim Kromwijk, Driebruggen
