Beste melkveehouders en geïnteresseerden: volgende week is het zover. Dan wordt de begrenzing van de melkproductie die in 1984 is begonnen, beëindigd. Bij de introductie van het melkquotum 30 jaar geleden, waren er twee doelen.
Twee doelen
Ten eerste moest de marktorganisatie weer betaalbaar worden. Daarom was het noodzakelijk om van de boterbergen en de melkmeren in de EU af te komen. Dit doel werd in korte tijd bereikt. Binnen een paar jaar waren de kosten voor de marktorganisatie van de zuivelsector teruggebracht van 7,5 miljard naar beneden de 2 miljard euro.
Ten tweede moesten de producentenprijzen worden gestabiliseerd, om structurele breuken te voorkomen. Dit doel werd eveneens bereikt, zelfs al hadden de melkprijzen beter georganiseerd kunnen worden voor de melkveehouders door consequentere toepassingen. Echter, dit was niet wat de beleidsmakers voor ogen hadden, immers het werd toen al belangrijk gevonden om “export kansen” te benutten.
Melkquotum
Al met al was het melkquotum een kostenefficiënt instrument voor de Unie om markten te stabiliseren. Voor de melkveehouders betekende het melkquotum in grote lijnen, betrouwbare algemene voorwaarden. Tegen de organisaties die klaagden dat het quotumsysteem niet werkte kan maar één ding worden gezegd: het werkte precies zoals degenen die het implementeerden, voor ogen hadden.
Zelfs de zware melkprijscrises van 2009 en 2012 waren niet “de schuld” van het melkquotum, zij waren uitsluitend te wijten aan de deregulering van de zuivelmarkt door de verschrikking die ‘zachte landing’ is genoemd. Een flexibel reguleringssysteem had gemakkelijk de markt kunnen stabiliseren en grote crises plus het verlies van miljarden euro’s voor melkveehouders, kunnen voorkomen.
En nu?
Vanaf november 2014 heeft de naderende recordhoge superheffing van ruim 27 cent per kilogram overproductie, geresulteerd in een duidelijke rem op de melkproductie. Hoe pijnlijk de superheffing ook mag zijn voor melkveehouders die in het eerste halfjaar in het wilde weg hebben gemolken waardoor ze hun melkquotum fors hebben overschreden, is het systeem wel effectief gebleken om de melkprijsdaling een halt toe te roepen. De prijsnoteringen voor boter en magere melkpoeder stijgen en de markt is tijdelijk gestabiliseerd.
En na 1 april?
Het meest waarschijnlijke scenario is dat melkveehouders hun melkproductie in veel EU landen uit zullen breiden, ongeacht de situatie op de zuivelmarkt. Een volgende drastische ineenstorting van de prijzen lijkt onafwendbaar, evenals de volgende crisis.
Om dit steeds terugkerende marktfalen te voorkomen, roept de EMB de Europese beleidsmakers op om het Markt Verantwoordelijkheid Programma te implementeren. De situatie/ontwikkelingen van de afgelopen drie tot vier maanden tonen overduidelijk aan dat met heldere richtlijnen en politieke wil, het zeer wel mogelijk is om systematische marktverstoringen te verhelpen. Zelfs in een periode zonder quota, kan een dergelijk programma een voorwaarde scheppen voor melkveehouders om in lijn met de marktontwikkelingen te handelen.
Iedereen die meer produceert ongeacht de verzadiging van de markt, zou hier ook verantwoordelijkheid voor moeten nemen en een markt verantwoordelijkheidsheffing moeten betalen. Aan de andere kant, zou iedereen die in een dergelijke situatie minder melkt, een bonus moeten ontvangen. Dit kan een stabiele omgeving vormen en melkproductie garanderen in de gehele EU.
Romuald Schaber, EMB President
