Bijna de helft van de bedrijfshoofden in de Nederlandse melkveehouderij is ouder dan 50 jaar. Hiervan heeft 56% een bedrijfsopvolger, aldus ING. Met het huidige aantal van zo’n 18.500 melkveebedrijven zijn dit ruim 4.500 overnames die de komende jaren voor de deur staan. Van de groep bedrijven met meer dan 100 koeien (bijna 30% van de bedrijven) beschikt 80% over een opvolger. Naar verwachting komt het merendeel van deze circa 1.300 bedrijven nog voor 2019 in het overnameproces terecht.
Schaalvergroting en overnamefinanciering
Voor de bedrijfsoverdracht is rentabiliteit meer bepalend dan de omvang. Bedrijfsoverdracht is vooral problematischer als het bedrijf “te klein” is. De trend is en blijft echter schaalvergroting en bedrijven zijn van plan nog meer koeien te melken. Drijfveren van deze groei zijn veelal kostprijsverlaging, automatisering en innovatie, met als doel de arbeidsproductiviteit te verhogen en het inkomen op peil te houden. Arbeid zelf wordt, mede door vergrijzing, schaarser en dus duurder.
Bij een groot bedrijf moet de opvolger een hogere overnamesom gefinancierd krijgen, terwijl de rentabiliteit in de melkveehouderij laag blijft, volgens ING. Tot op heden zijn er geen voorbeelden bekend in Nederland, waaruit blijkt dat een melkveebedrijf te groot is voor bedrijfsoverdracht. Wel wordt er door NAJK verwacht dat in de toekomst bedrijven “te groot” worden voor bedrijfsoverdracht en niet meer financierbaar zijn. De afgelopen 10 jaar zijn de melkveebedrijven in Nederland gemiddeld met 20 koeien en 12 hectare cultuurgrond gegroeid naar gemiddeld 80 koeien per bedrijf met 50 hectare.
Grondprijzen en bedrijfsoverdracht
Verwacht wordt dat in de komende tien jaar het aantal melkveebedrijven gaat halveren; in 2022 zijn er volgens deze verwachting nog ruim 8.000 melkveebedrijven in Nederland, met gemiddeld 160 koeien per bedrijf. Extra grond impliceert bij een gemiddelde grondprijs van bijna 50.000 euro per hectare een extra vermogensfinanciering van bijna 6 ton voor aanschaf van gemiddeld 12 hectare grond. De grondprijs is de laatste vijftien jaar met ruim 5% per jaar gestegen onder druk van schaalvergroting en verstedelijking. Ondanks de sombere economische vooruitzichten en verminderde grondaankoop door de overheid, wordt de komende jaren toch een stijging van de grondprijs en dus vermogensbehoefte verwacht. De extreme grondprijsdaling die zich in Denemarken voordeed is in Nederland niet te verwachten; daarvoor is er in Nederland teveel druk op de grond vanuit Rijk, gemeenten en natuur. Een grondprijs die (te) ver boven de agrarische opbrengstwaarde ligt, is mede oorzaak van de lage rentabiliteit in de grondgebonden landbouw, aldus ING. Voor bedrijfsoverdracht is de hoge grondprijs dus regelmatig een obstakel voor een marktconforme overnamesom. Bedrijfsovername is voor een potentiele opvolger daarom geen vanzelfsprekendheid meer.
Bron: ING Economisch Bureau/Melkveehouderij
zie ook www.ing.nl/zakelijk voor meer informatie.
